Co to jest „probiotyk” i jak działa?
Według FAO i WHO, czyli organizacji zajmujących się badaniem właściwości pożywienia, probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podane w odpowiedniej dawce posiadają pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Jednak późniejsze badania wykazały, że korzystne dla człowieka są również metabolity organizmów probiotycznych oraz ich martwe komórki. Warto dodać, że probiotyki to specjalnie wyselekcjonowane i przebadane szczepy drobnoustrojów zdolne do kolonizacji układu pokarmowego człowieka w stopniu, który ogranicza rozwój mikroflory chorobotwórczej zmniejszając ryzyko powstania stanu zapalnego.
Działanie probiotyków
- Podstawowa funkcja probiotyków to stymulowanie układu odpornościowego, co szczególnie wykorzystywane jest w zapobieganiu biegunek infekcyjnych i po-antybiotykowych. W końcu czasem można spotkać się z określeniem, że choroba zaczyna się w jelitach albo, że odporność zaczyna się w jelitach, a zależy to m.in. od składu i funkcjonalności mikroflory kolonizującej układ pokarmowy. Dlaczego probiotyki są skuteczne, czyli jaki jest mechanizm działania probiotyku? Podane doustnie szczepy probiotyczne gdy znajdą się w układzie, czyli w warunkach korzystnych dla wzrostu zaczynają intensywnie się namnażać. Powlekają nabłonek wyścielający jelita tworząc strukturę zabezpieczającą przed przenikaniem patogenów. Ponadto organizmy probiotyczne konkurują z chorobotwórczymi o składniki pokarmowe, czym hamują ich rozwój. Konsekwencją tych mechanizmów jest wspieranie układu odpornościowego oraz korzystny wpływ na działanie śluzówki przewodu pokarmowego. Czym jeszcze objawia się stymulowanie układu odpornościowego? Obecność probiotyków m.in. stymuluje wytwarzanie i aktywność białek odpornościowych w przewodzie pokarmowym, zwiększa aktywność komórek makrofagów i limfocytów oraz stymuluje fagocytozę.
- Korzystne działanie dla organizmu mają również metabolity organizmów probiotycznych (substancje wytwarzane jako produkty ich metabolizmu), np: witaminy z grupy B i K.
- Kolejna kwestia to zmniejszanie nietolerancji na laktozę poprzez udział w jej trawieniu – bakterie posiadają enzymy zdolne do rozkładu laktozy do lepiej przyswajalnych substancji.
- Ponadto niektóre mikroorganizmy posiadają zdolność inaktywowania substancji toksycznych.
Przykłady szczepów mikroorganizmów probiotycznych wykorzystywanych w produkcji farmaceutycznej o udowodnionej skuteczności w badaniach klinicznych:
|
Lactobacillus acidophilus |
Wrzodziejące zapalenie jelita; leczenie zaburzeń motorycznych jelit |
|
L. acidophilus + L. bulgaricus; L. acidophilus + B. longum |
Zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki po antybiotykowej |
|
L. acidophilus w kombinacji z B. lactis ; L.casei DN-114 001; L.rhamnosus GG |
Zmniejszenie częstości działań niepożądanych, związanych z leczeniem Helicobacter pylori |
|
L.casei rhamnosus Lcr35 ; L. lactis DN-173 010 |
Leczenie zaparcia czynnościowego |
|
L.casei Shirota |
Pomocniczo w leczeniu zaburzeń defekacji u dorosłych |
|
Kombinacja(napój jogurtowy): L.casei DN-114 001 + Str. thermophilus + L. bulgaricus |
Zapobieganie biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków i biegunce związanej z zakażeniem Clostridium difficile u osób powyżej 50 roku życia |
|
L.rhamnosus GG Można je znaleźć w preparacie Dicoflor krople lub kapsułki |
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego; łagodzenie atopowego zapalenia skóry; zapobieganie biegunce po antybiotykoterapii; umiarkowana skuteczność w zapobieganiu biegunce poza szpitalnej u dzieci; umiarkowana skuteczność w leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej; |
|
L. reuteri Można je znaleźć w preparacie BioGaia |
Biegunki rotawirusowe; skrócenie czasu trwania ostrej biegunki infekcyjnej u dzieci |
|
L. bulgaricus |
Zwiększenie tolerancji na laktozę |
|
L. plantarum DSM 9843 |
Leczenie zaburzeń motorycznych jelit |
|
Bifidobacterium animalis |
Skracanie pasażu jelitowego – żywienie ludzi starszych |
|
B. lactis Bb-12 (dawniej B. bifidum) w kombinacji z Streptococcus thermophilus |
Łagodzenie atopowego zapalenia skóry; zapobieganie biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków, zapobieganie biegunce rotawirusowej u dzieci przewlekle hospitalizowanych |
|
Escherichia coli Nissle 1917 |
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego; podtrzymywanie remisji w chorobie Leśniewskiego-Crona; pomocniczo w leczeniu zaburzeń defekacji u dorosłych |
|
Saccharomyces boulardii Można je znaleźć w preparacie Enterol |
Biegunka ostra i po antybiotykowa; zmniejszenie ryzyka wystąpienia nawrotów biegunki wywołanej przez C. difficile; podtrzymywanie remisji w chorobie Leśniewskiego-Crona; zmniejszenie częstości działań niepożądanych, związanych z leczeniem H. pylori; zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki podróżnych |
|
Enterococcus facecium SF68 |
Zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki po antybiotykowej |
|
Streptococcus thermophilus |
Zapobieganie biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków; zwiększenie tolerancji na laktozę |
*Źródło: M. Jach, R. Łoś, M. Maj, A. Malm: Probiotyki – aspekty funkcjonalne i technologiczne; POST. MIKROBIOL.,2013, 52, 2, 161–17.
Wykorzystanie probiotykoterapii w medycynie
- Leczenie biegunki infekcyjnej oraz zapobieganie biegunce poantybiotykowej
- Uzupełnienie mikroflory po biegunkach, które wyjałowiły układ pokarmowy z naturalnej mikroflory organizmu
- Wspomaganie leczenia Helicobacter pylori, czyli bakterii kolonizującej przewód pokarmowy, która powoduje wrzody żołądka
- Wspomaganie leczenia wielu dolegliwości ze strony jelit, np: zespół jelita drażliwego, nieswoiste zapalenie jelit i wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- Wspomaganie leczenia nadwagi i otyłości poprzez pobudzanie metabolizmu
- Stymulowanie układu immunologicznego
- Łagodzenie objawów alergii pokarmowej i atopii
- Wspomaganie leczenia infekcji pochwy (probiotyki ginekologiczne stosowane dopochwowo lub doustnie)
- Wspomaganie leczenia hipercholesterolemii
- Profilaktyka przeciwnowotworowa.
Czytając ten artykuł dowiedziałeś się więcej:
- Co to jest probiotyk i jak działa
- Czy są prebiotyki i synbiotyki
- Kiedy stosować probiotyk
- Dlaczego powinno się stosować probiotyki przy antybiotykoterapii
- Jakie probiotyki są dostepne na rynku
- Jakie są szczepy mikroorganizmów probiotycznych wykorzystywanych w produkcji probiotyków
Źródła:
- B. Tokarz-Deptuła, J. Śliwa-Dominiak, M. Adamiak, W. Deptuła: Probiotyki a wybrane schorzenia u ludzi; POST. MIKROBIOL.,2015, 54, 2, 133–140.
- M. Jach, R. Łoś, M. Maj, A. Malm: Probiotyki – aspekty funkcjonalne i technologiczne; POST. MIKROBIOL.,2013, 52, 2, 161–17.
- N. Trojan, P. Satora: Probiotyki i ich potencjalne właściwości antyoksydacyjne; POST. MIKROBIOL.,2017, 56, 1, 18–27
- H. Szajewska: Rola probiotyków w zapobieganiu i leczeniu chorób przewodu pokarmowego; Pediatria Współczesna Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2005, 7, 1, 53-60.
- https://www.poradnikzdrowie.
pl/diety-i-zywienie/zdrowe- odzywianie/probiotyki- wlasciwosci-lecznicze-rodzaje- i-zrodla-aa-1uRL-UjXi-beqk. html - https://biotechnologia.pl/
informacje/zywe-bakterie-dla- zdrowia-czyli-o-probiotykach, 14900 - https://republikakobiet.pl/
zdrowie/zdrowo_promujemy/ probioza-probiotyki-zywnosc- funkcjonalna-fakty-i-mity/